Nuchtere Rotterdammers, vlijmscherp vakmanschap

Of deze copywriter Hill Knives kent? Ik weet dat het atelier op Insulindestraat zit (nummer 92) én ik weet dat ze messen slijpen. We gaan langs voor een photoshoot met achtergrondverhaal. En dat laatste blijkt uitgebreider te zijn dan ik had verwacht… We lopen binnen bij twee onvervalste Rotterdammers. Op de balie ligt een boek over hun geschiedenis en wat blijkt, hier doen ze meer dan messen voorzien van een scherpe rand.

Ze maken koksmessen, jachtmessen, fifth pocket knives (kleine vouwmessen die precies in je 5e spijkerbroekzakje passen) en eigenlijk alles met een heft en een lemmet. Gebruiksmessen, maar daarnaast ‘sieraden’ van duizenden of tienduizenden euro’s per stuk. Met goud, fossiel mammoetivoor en edelstenen ingelegd en gegraveerd door de beste vaklui van Europa. Zo had prins Bernhard een set jachtmessen van Hill Knives. 'Er kwam hier een man die een vriend een cadeau wilde geven. Toen kwam het beeld binnen voor de graveur met een B en een kroontje, ja, dan weet je wel voor wie ‘t is.' De bedankbrief van de prins hangt ingelijst aan de muur. Met mijn mond nog enigszins open, wil ik wel eens weten hoe het begonnen is.

Geen interesse

'Het is de schuld van pa', zegt Albert van den Heuvel. 'Hij ging op een kanotocht en kon geen goed mes vinden, hij heeft nogal grote handen. Dus ja, dat maakte hij maar zelf.' Net zoals de kano overigens. Hoe het met de kano is afgelopen, geen idee. Maar bij een bijeenkomst met wat jagers viel dat mes zo in de smaak, dat vader Frans met vijf bestellingen weer naar buiten liep.

Frans moet lachen: 'In het begin was Albert helemaal niet geïnteresseerd in wat ik deed. Maar toen zag ie wat zo’n mes opbracht, ja, toen wilde hij wel meer weten. Hij kreeg nooit zomaar geld van me, daar moest ie wat voor doen.' Albert knikt: 'Tja, ik had nooit geld, maar wel een mooie brommer.' Voor een knaak per stuk draaide Albert eerst de schroeven en busjes waarmee de heften op het mes worden bevestigd. Toen een dag in de week meewerken, en al snel waren pa en zoon Van der Heuvel full time messenmakers en dertig jaar later zijn ze het nog steeds.

Goed staal is 't halve werk

Een mes begint met het juiste materiaal legt Albert uit. 'Je hebt goed gereedschapsstaal nodig. Het moet scherp zijn, hard, taai en mag niet roesten. Dat is een lastige combinatie, hard staal breekt te snel, roestvrij is bot. Wij halen ons staal uit de hele wereld. De verhouding koolstof en roestvrij staal is belangrijk.' De messen zijn allemaal handgemaakt. 'Wat we hier doen is het mes in zijn geheel maken behalve het graveerwerk en dat soort zaken. Dat besteden we uit aan de beste graveurs van Europa. Die zitten vooral rond Luik, een oude wapenstad. Ze willen gelukkig ook graag voor ons werken', zegt Albert.

Alles handgemaakt

Frans laat een aantal strips onbewerkt staal zien. 'Voor een grote opdracht, bijvoorbeeld voor het Korps Commando Troepen (KCT) wordt de ruwe vorm van het handvat alvast met een lintzaag uitgezaagd. Maar zelfs zo’n mes werken we helemaal met de hand uit.' Met een standaard mes zijn ze zeker anderhalve dag bezig. Dat gaat in stapjes, want het mes moet ook uitgehard worden. Juist daarin zit overigens een groot verschil. Frans: 'Industriële messen worden uitgehard als ze al bijna scherp zijn gemaakt, want dat scheelt tijd. Maar dat maakt het snijvlak broos, dan kunnen er stukjes uit je mes breken. Wij harden het dikker uit. Dat betekent meer werk, je moet veel langer slijpen op dat hardere staal, en tegelijkertijd een beter mes. Ooit geleerd van een oude staalwerker uit Schiedam.'

Bekende klanten

De messen van Hill Knives zijn bekender in de rest van Europa dan in Nederland. 'Ach, ik ben in het begin gewoon mooie winkels in Parijs naar binnen gelopen of ze onze messen niet wilde verkopen. Dat wilden ze wel.' Die combinatie van vakmanschap en koopmanschap is altijd gebleven. Zo liep een andere zoon toen hij in Londen op vakantie was de bekende juwelier Asprey in. Wat bleek, die hadden net bedacht dat ze naast mooie jachtgeweren ook wel messen op wilden nemen in het assortiment. Jarenlang hebben Frans en Albert alle met edelstenen en goud ingelegde en gegraveerde messen voor ze gemaakt. 'Die werden overigens niet als Hill Knives verkocht, maar alleen onder de naam Asprey.'

Messen slijpen

Uiteraard wil ik weten of ze ook koksmessen maken. Jazeker, bekende koks als Cas Spijkers, Robert Kranenborg en onze Rotterdamse Herman den Blijker kochten er al messen. Ze laten een serie zien van half afgewerkte messen. 'Die kunnen dus op maat worden afgemaakt, geen probleem.' Het interview van ‘een half uurtje’ loopt al snel uit op heel de ochtend. Gelukkig maar, er valt genoeg te ontdekken bij deze nuchtere Rotterdammers. Voor ik weg ga zegt Frans: 'Vergeet vooral niet te melden dat we ook gewoon keuken- en koksmessen slijpen hoor, dat is voor de lezers waarschijnlijk het belangrijkste.' Hij laat meteen zien hoe dat in z’n werk gaat. Geloof me, dat gaat een stuk verder dan een paar halen over een wetsteen. Ook hier wordt serieus werk van gemaakt.

Mijn advies? Gewoon doen dus. Langsgaan voor een vlijmscherp snijvlak aan je favoriete mes én een handvol mooie verhalen van deze echte Rotterdammers.

(Foto’s Valerie Kuster)