Businesses with a bigger goal: Heilige Boontjes

Al luisterend naar Rodney sla ik mijn handen om een dampende kop filter zwart. Koffiezaak Heilige Boontjes is gevestigd in het voormalige politiebureaupand aan het Eendrachtsplein. Er werken jongeren die vaak een crimineel straatbestaan hebben geleid, die een tijd het spoor bijster waren. Door zijn eigen straatachtergrond kan Rodney van den Hengel de jongeren helpen als geen ander. De oprichter spreekt over zijn werknemers als vrienden en over zijn bedrijf als zijn kind. “Ik rook zo’n twintig sigaretten op een dag en werk veel te veel, geef het nog twintig jaar en dan ben ik er niet meer. Dat boeit me niet. Wat me wel boeit, is dat Heilige Boontjes na mij kan blijven bestaan. Er zijn mensen die ons nodig hebben.” Hij neemt weer een trek.

Zakenmannen, kinderen die kleuren, Britse dames die bijkletsen, ijverige studenten achter laptops en twee zoenende mannen; je kunt wel stellen dat de hele stad hier over de vloer komt. “Als je niet met andere mensen door een deur kunt, wat doe je dan in vredesnaam in Rotterdam?”, aldus Rodney, die ik spreek over Heilige Boontjes en alles dat eraan voorafging.  

Ik ben een product van de straat 

Je zou je zo kunnen voorstellen dat iemand met een zwaar, bewogen verleden afstand wil doen van dat milieu om los te kunnen komen van een gesloten hoofdstuk. Rodney zoekt het contact met zijn vroegere milieu juist elke dag op. “Een straatjoch zien vechten in zijn proces naar de normale normen en waarden, dat houdt me scherp. Het maakt me bewust van waar ik vandaan kom. Ik wil dat niet ontkennen, ik wil het juist gebruiken.” Met een gigantische schijtmentaliteit werd Rodney al op vrij jonge leeftijd een product van de straat. “Tien jaar van mijn leven vergooide ik. Van coke, heroïne en de straat tot de gevangenis en instellingen.” Als rasechte Rotterdammer kon hij niet meer in zijn stad blijven. Met zijn criminele naam kwam hij nergens meer binnen en dus zwierf hij het land door. 

Voor Rodney keerde het tij gelukkig voordat dingen onomkeerbaar uit de hand liepen. “Ik was een van de gelukkigen. Ik ontmoette de juiste mensen, op de juiste plek, op het juiste moment.” De Arend en de Zeemeeuw (sociaal maatschappelijke jongeren clubhuis, red.) hielp hem aan werk en zorgde ervoor dat Rodney weer kon gaan studeren. Zowel MBO sociaal cultureel werk, als HBO cultureel maatschappelijke vormgeving, rondde hij in twee in plaats van vier jaar af. “Dat creëerde zelfvertrouwen dat nodig was om op het goede pad te blijven, want van de straat belandde ik plots in een parallel wereld die ik niet meer kende. De omgangsmanieren, normen en waarden zijn er compleet anders. Van: “Ik klap je op je bek.”, naar: “Hoe was jouw weekend?” als goedemorgen op maandag.

Alles valt of staat met werk 

In de jaren die volgden hield Rodney zichzelf bezig door veel te werken. Alles om te voorkomen dat hij in de straatwereld terug zou belandden. Zelf werkende in de sociale sector zag hij dat de politie best goed werk verrichtte als het aankwam op criminaliteit in de stad, maar dat het re-integreren van probleemjongeren vaak lastig bleef. Ze kregen bijvoorbeeld een sollicitatiecursus en moesten daarna aan de bak. Door hun andere – voor veel mensen asociale – omgangsmanieren, verliep dat echter vaak lastig of het leidde tot terugval. Rodney: “Als zo’n jongen hoort: ‘Je moet morgen om 9 uur hier zijn’, dan is zijn reflex reactie: ‘Ik moet helemaal niks man, rot op.’ Dat ‘straat’ moet er een beetje uitgroeien, maar dat kost tijd. Ik geloof heilig in de oude zegswijze ‘Van je fouten kun je leren’, maar dan moet je wel de kans krijgen. Die wil ik ze bieden. Ik zie geen daders, ik zie mensen.”
Dat doet Rodney met Heilige Boontjes. Drie jaar geleden ontmoette hij Marco, een Rotterdamse agent, waarmee hij de koffiezaak heeft opgezet. Veel sociale hulp was en is gericht op welzijn, waar de twee heren juist denken vanuit werk. “Werk is het begin. Moe zijn aan het einde van de dag, het gevoel hebben dat wat je doet betekenis heeft en inkomen. Deze jongeren leven vaak totaal geïsoleerd van de normale economie. Wij proberen ze daar naartoe te helpen.” Marco wist van orde en handhaven, Rodney had de connectie met de straat en de jeugd. Samen bedachten ze Heilige Boontjes.  

Boontje is ons loontje 

Vier straatjongens die hun leven wilden beteren en Rodney durfden te vertrouwen, daar begon het allemaal mee. “Ik zei tegen ze: ‘Wat heb je te verliezen? Als het niks wordt, heb je volgend jaar dit leven gewoon terug’.” Drie jaar later zijn de jongens getransformeerd van drugs- en wapenhandelaars tot de distributiemanager, bedrijfsleider en hoofd van bestellingen van Heilige Boontjes. De vierde heeft inmiddels een eigen theehuisje. “Ze worden momenteel opgeleid om mij in de toekomst te kunnen vervangen. Ik ben stuk voor stuk zo fucking trots op die kids.” 

Na hen volgden vele anderen die hier zijn klaargestoomd voor ander werk of doorgegroeid binnen de zaak. Heilige Boontjes is een succesformule, zoveel is duidelijk. Volgens Rodney komt dat door verschillende dingen: “Iemand mag best zijn straatbek naar mij opzetten, maar dan ben ik nét zo straat terug. Behandel je mij als vriend of werknemer, dan zal ik jou net zo behandelen. Dat leren ze hier snel genoeg. Minstens zo belangrijk, ik kom altijd mijn beloftes na en zal me nooit verrijken door de ellende van anderen. Ik betaal mezelf gewoon als werknemer. Alle verdiensten worden geïnvesteerd in gelegenheid om meer mensen te helpen.”

Grand Café HB 

Inmiddels wordt de koffie in de twee Rotterdamse Heilige Boontjes filialen, in andere horeca en in 86 Hoogvliet supermarkt filialen verkocht. Vorig jaar won het concept de Hein Roethofprijs en ter ere daarvan dineerde Rodney met Willem-Alexander en Maxima. “Voor de stad is wat we doen belangrijk. We helpen niet alleen criminaliteit bestrijden, maar de jongeren die hun eigen loon kunnen verdienen, hebben ook niet langer een uitkering nodig.” In de zomer van 2019 gaat Heilige Boontjes doorpakken. De koffiezaak aan het Eendrachtsplein gaat transformeren tot een uitgebreider grand café concept. Vanaf mei zullen ze slechts het terras openhouden en in september wordt Heilige Boontjes heropend als ontbijt-, lunch- en dinerzaak. Naast koffie van heilige boontjes, kun je er dan dus ook terecht voor een Bœuf-burger (met een knipoog naar de achtergrond van het personeel). Het andere filiaal blijft als vertrouwd een koffiezaak.”
Ik vraag Rodney naar zijn gevoel wat betreft zijn vorige leven in ditzelfde Rotterdam. “Mijn maten van vroeger zijn dood. Het was de tijd van drugs en de straat is zwaar. Die wereld is als topsport, er zitten duizend man in de selectie en slechts eentje maakt het tot het team. Nu doe ik iets waar ik trots op ben in diezelfde stad. Rotterdam is waar ik hoor te zijn, de stad van niet lullen maar poetsen. Een mentaliteit die deze kids nodig hebben om een tweede kans te krijgen.” Hij drukt zijn sigaret uit. Ik loop het kantoor van boef Rodney uit en ben onder de indruk. Flink. Ik ben niet snel ergens stil van, maar deze man heeft het voor elkaar. Vanaf nu haal ik hier mijn koffie.