Amsterdam zou Amsterdam niet zijn zonder haar gepassioneerde ondernemers die onze stad kleur en smaak geven. Dit zijn onze smaakmakers dus. Omdat we het einde van het jaar naderen, vinden wij het tijd om samen met deze smaakmakers terug te kijken op 2019 en vooruit te blikken op volgend jaar. Het resultaat is een serie interviews met vrouwen en mannen die de Amsterdamse foodcultuur dit jaar gevormd hebben. Wie zijn zij eigenlijk, hoe zien zij de stad en waarom doen ze wat ze doen? Vandaag: Joszi Smeets.
Joszi is mede-oprichter van de Food Hub en het creatieve en educatieve geweten van deze onderneming die voor niets minder staat dan de transitie naar een eerlijk, gezond, lekker en duurzaam voedselsysteem.
Over Joszi
Foto door Elisabeth Lanz
Dat is een grote ambitie, maar die zit Joszi als gegoten. Ze groeide op in Nijmegen en daar aan de Waal schuwt men de idealen niet. Gastvrijheid en liefde voor eten kreeg ze met de paplepel binnen, maar meer nog kreeg ze mee dat de wereld te veranderen is. Dat mensen te veranderen zijn. Alleen komt die verandering vaak niet tot stand door die grote idealen en hoog-over plannen en discussies, maar juist door kleine dingen, die mensen echt raken.
Joszi was helemaal niet op weg naar een baan in de wereld van eten en drinken. Ze wist sowieso niet zo goed wat ze wilde worden. Via een studie Rechten in Nijmegen, kwam ze bij Sociale Geografie in Amsterdam. Maar pas toen ze evenementen ging organiseren bij StudioK, werd haar liefde voor voedsel aangewakkerd. Ze produceerde het allereerste Food Film Festival en ineens kwam het grote en het kleine bij elkaar: “Voedsel ligt heel dicht bij ons hart. Eten is altijd verbonden met onze herinneringen, met rituelen en feestdagen. Dat maakt voedsel zo’n krachtig instrument. Iedereen heeft zintuigen en iedereen eet.”
Via de contacten bij het Food Film Festival raakte ze betrokken bij de Youth Food Movement, de jongerenorganisatie van Slow Food, die op dat moment in Nederland nog in de kinderschoenen stond. Hier zette ze een academie op voor de leden om te leren wat de wereld van onze voeding nu inhield. Geen boekjes en colleges, maar vooral op pad, als een soort reis door het voedselsysteem. Die manier van werken opende haar ogen en ook die van haar voorganger bij Youth Food Movement, Joris Lohman. Met hem richtte ze vier jaar geleden Food Hub op, met daarbij de eerder genoemde sprekende idealen. Inmiddels is Food Hub zo gegroeid dat ze een directeur zoeken, zodat Joszi weer kan doen wat ze het leukst vindt: voedseleducatie maken en mensen leren veranderen.
Visie is een stom woord
“Ik word vaak gevraagd: ‘wat is jouw visie?’, maar dat vind ik een stomme vraag. Want er is niet een oplossing. Alsof je het complexe systeem van voeding met een visie of aanpak ineens goed zou kunnen toveren. Nu heeft iedereen het ineens over kringlooplandbouw. Iedereen definieert dat begrip anders en zelfs als iedereen hetzelfde zou vinden, dan nog is dat niet de one size fits all oplossing die iedereen zo graag wil vinden.”
Wat Joszi beweegt komt niet voort uit een groot masterplan of een duidelijk toekomstbeeld, maar veel meer uit de mensen. Mensen terug brengen bij de essentie, want dat is eten, het is onderdeel van onze essentie. Samen eten en koken grijpt zo terug naar ons mens zijn. Dat is thuiskomen voor iedereen en iedereen zou daarbij stil moeten staan. Mensen, het liefst zo jong mogelijk, dat essentiële van eten bijbrengen, is wat haar drijft.
Weet je, ik zou alle politici wel een academie willen geven. Schrijf dat maar op, dat ik dat aanbied. Joszi Smeets
Amsterdam Food City
Foto door Tahira Koulen Kahn
Doen waar je voor staat, dat is ook Joszi. Dus ging ze met haar kleine meid de wekelijkse oogst ophalen in de Fruittuin West. “Dat raad ik echt iedereen aan. Iedereen deelt daar kennis, het is er heel divers. Iedereen komt daar, niet alleen groene foodies.” Niet dat ze groene foodies niet waardeert, maar Amsterdam heeft zo veel meer te bieden. Ik ben fan van World of Food en ik vind dat de klassieke foodie meer oog mag hebben voor wat er allemaal in onze diverse stad te eten is. Er is zo veel afwisseling. Het hoeft allemaal niet zo duur. Ik ben blij dat de media meer aandacht hebben voor deze kant van onze lokale foodcultuur. Want natuurlijk is Amsterdam een food city in de breedste zin van het woord. Met geweldige restaurants en chefs zoals Merijn van Berlo bij Choux en Joris Bijdendijk bij Rijks. Zij herdefiniëren de Nederlandse voedselcultuur. Daar mogen we als land veel trotser op zijn. Daarom ben ik ook betrokken bij de Low Food Movement, de beweging die Nederland als culinair land op dat kaart wil zetten met een vooruitstrevende food cultuur op het gebied van duurzaamheid en inclusiviteit. We hebben in Amsterdam meer mooie bedrijven die de verbinding opzoeken. Ik vind The Food Line Up van Lotte Wouters en Maartje Nelissen geweldig en de 010/020 diners van Guus Thijssen ook (blogger bij de Buik van Amsterdam, red.).”
Daar heeft de gemeente ook een belangrijke rol in en dat besef is nu nog te willekeurig bij de politici: “Het voedselbeleid in Amsterdam is te veel afhankelijk van de voorkeuren van iemand in de raad of een van de wethouders. Er is geen structureel en integraal voedselbeleid. Politici missen dat hun paradepaardjes juist heel goed te verbinden zijn aan eten en drinken. Denk aan gezondheid, integratie of circulariteit.” Het is even stil en dan: “Weet je, ik zou alle politici wel een academie willen geven. Schrijf dat maar op, dat ik dat aanbied.” Waarvan akte.
Wie moet de wereld veranderen?
Elke Amsterdammer kan veranderen. Kleine dingen maken een verschil. Microdaden noemt Joszi dat. En al voelt het vaak ongemakkelijk dat er niet een goede aanpak is passend voor iedereen, toch kun je zelf wat doen: “Wat vind jij belangrijk als burger? Klimaat, gezondheid, dierenwelzijn, eerlijke handel. Of allemaal. Want het een is niet het ander. Zoek dat uit. Praat met iemand. Verdiep je in je eten. Ik kijk het liefst diegene in de ogen die mijn eten heeft gemaakt, diegene aan wie ik mijn geld geef. Blijf vragen stellen, waar je je eten koopt. Of op de school van je kinderen. Waarom krijgen ze dat eten of die les? Dat vragen heeft impact.”
Maar het kan niet alleen van de gewone burger komen, ook de overheid heeft hierin een taak. “De overheid moet haar burgers voeden. Op dat gebied ben ik niet zo liberaal. De overheid moet ingrijpen bij voeding. Een van mijn stokpaardjes is ‘verplicht voedselonderwijs’ voor elk kind in Nederland. Daar heeft elk kind recht op. Deze verantwoordelijkheid mag niet alleen bij de ouders liggen.” Daarbij is er net als in Amsterdam ook op landelijk niveau behoefte aan actief overkoepelend voedingsbeleid. “Dat los je niet op met alleen een minister van voedsel of van landbouw, maar wel met een verantwoordelijkheid bij alle ministeries, van volksgezondheid tot infrastructuur.”
Meer focus op inhoud in 2020
Joszi met Joris Bijdendijk (foto door Erik Loods)
2020 brengt voor Joszi genoeg moois. Ze is net verhuisd en officieel geen Amsterdammer meer, al ligt haar bedrijf Food Hub midden in Amsterdam. Ze gaat zelf meer op het land zijn, dat om haar woning in de Ooijpolder ligt. Bij Food Hub komt haar focus weer meer te liggen op de inhoud, na een jaar dat vooral gericht was op ondernemen. Zo is ze trots op het programma ‘De Nieuwe Boerenfamilie’. Ook naar de verdere ontwikkeling van Low Food kijkt ze erg uit en dan met name het Low Food Lab, de plek waar de beweging gestalte moet krijgen, waar geëxperimenteerd gaat worden met eten uit de Nederlandse culinaire cultuur. En dan is er nog de Nieuwsbrief van de Food Hub: “Die blijft maar doorgroeien. Daar zit bij ons echt een schrijver op die de verhalen verzamelt en we denken eraan om die verder vorm te gaan geven, als magazine.”
Ook tijdens Kerst ligt eten dicht bij het hart: “We gaan een heel traditionele Kerst tegemoet wat eten betreft. Op Kerstavond erwtensoep. Op Eerste Kerstdag slachten we twee kippen, die bij mijn stiefvader eieren hebben gelegd de afgelopen jaren. En Tweede Kerstdag zijn we nog niet uit.”
Omslagfoto door Elisabeth Lanz
